Thema Veiligheid

Risicovolle situaties worden direct opgepakt en passende maatregelen worden genomen. Een voorbeeld is een samenwerkingsverband met één meldpunt waarin verschillende gespecialiseerde instanties samenwerken om direct crisishulp te bieden. In de samenwerkingsafspraken tussen Veilig Thuis en de gemeente is de werkwijze in direct risicovolle situaties vastgelegd.

Illustratieve uitspraken van geïnterviewde gezinsleden:

'Ik kon heel snel terecht bij het wijkteam. Ik belde maandagochtend en kon dezelfde dag nog langskomen voor hulp. Donderdag lag het veiligheidsplan er.'

Het veiligheidsplan is een integraal onderdeel van 1Gezin1Plan1Regisseur. Het veiligheidsplan is gemaakt samen met het gezin, sociaal netwerk en betrokken instanties. Daarin staat naast  veiligheidsvoorwaarden^*1, –afspraken en –doelen, ook beschreven wie wat uitvoert. Dat zorgt voor duidelijkheid over wie, wat onderneemt bij onveiligheid.

^*1 Vereisten voor herstel van de directe veiligheid opgesteld door Veilig Thuis. Bij voorkeur samen met het gezin en sociale netwerk en in nauwe samenwerking met de betrokken professionals. De veiligheidsvoorwaarden vormen de basis voor het veiligheidsplan met veiligheidsafspraken. De veiligheidsvoorwaarden beschrijven welke resultaten of veiligheidsdoelen  behaald moeten worden om de veiligheid te kunnen waarborgen.

Veiligheid en bijstellen van veiligheidsafspraken^*2 is een vast onderwerp in het periodiek gezamenlijk overleg met gezinsleden, sociaal netwerk en betrokken professionals. In de praktijk worden deze overleggen in verschillende regio’s anders genoemd. Bijvoorbeeld Rondetafeloverleg, Multidisciplinair Overleg, Familienetwerkberaad of Groot Overleg.

^*2 Afspraken over wat er minimaal moet gebeuren om de onveiligheid op te heffen gelet op de risico’s in het gezin en de gestelde veiligheidsvoorwaarden. De afspraken beschrijven wat er concreet en direct moet gebeuren (wie, wat, waar en wanneer). Het gezin, sociale netwerk en professionals zijn bij voorkeur betrokken bij de opstelling en uitvoering van de afspraken.

Betrokken professionals bewaken de veiligheidssituatie en –afspraken in een gezin volgens een vaste structuur. Bij elk gezamenlijk overleg samen met professionals, het gezin en het sociaal netwerk geeft iedere betrokkene de veiligheidssituatie een cijfer. Daardoor hebben de professionals de veiligheid van dat moment in beeld en houden ze zicht op de langdurige veiligheid.

Een signaleringsnetwerk opzetten rondom een gezin. Met het gezin zelf, het sociale netwerk, met betrokken professionals en instanties zoals bijvoorbeeld scholen, huisarts en jeugdgezondheidszorg die lange tijd contact hebben met het gezin zijn afspraken gemaakt. Het sociale netwerk en instanties houden zicht op het dagelijks leven van een gezin en signaleren hierbij onveiligheid. De betrokkenen weten op welke signalen zij moeten letten en welke informatie zij moeten delen met de regisseur bij signalen van onveiligheid.

'De hulpverlener spreekt ook met grootmoeder. Zij is erg betrokken bij ons gezin. Het is fijn dat je familie helpt.'

Als een veiligheidsdoel is bereikt en dus wordt afgesloten, zorgt de regisseur dat altijd iemand die blijvend zicht heeft op de gezinssituatie een signaleringsfunctie krijgt. Dit voor het geval de veiligheidssituatie rond dit afgesloten doel toch nog verslechtert.

Het hanteren van een werkmethode waarbij actief ingezet wordt op leggen van contact met het gezin om de veiligheid te waarborgen. De hulpverlener houdt zicht op de veiligheidsituatie, onder andere door onaangekondigd huisbezoek. Dit geeft inzicht in de actuele veiligheidssituatie in een gezin. Zo houden professionals zicht op de directe veiligheid in een gezin waar veiligheidsrisico’s spelen.

Instellingen hebben niet altijd een gezamenlijke visie op veiligheid en hoe te handelen. Vooral wanneer en wie een (terug)melding moet doen bij Veilig Thuis of de Raad voor de Kinderbescherming. Het bewaren van een goede relatie van de regisseur of hulpverlener met gezinsleden staat voorop, in plaats van de veiligheid in het gezin. Daardoor wordt niet (terug)gemeld. Het is aan de gemeenten om te sturen op een gezamenlijke visie op veiligheid en het gewenste handelen hierbij.

Signaleren en melden van ouderenmishandeling door betrokken professionals kan beter. In de meeste onderzochte dossiers werd door andere partijen dan hulpverleners gemeld bij Veilig Thuis. De betrokken professionals signaleerden de mishandeling niet en/of meldden ze niet bij Veilig Thuis. 

'De huisarts en professionals zouden vanuit hun functie meer aandacht kunnen hebben voor ouderen. Bij een huisbezoek zou veel gesignaleerd kunnen worden.'

Veiligheidsrisico’s mogen niet uit beeld raken onder invloed van de hulpvraag tijdens de hulpverlening. Professionals richten zich in de hulp te eenzijdig op de hulpvraag van volwassenen. Als de hulpvraag van een volwassen gezinslid niet overeenkomt met de risico’s die Veilig Thuis voor het gezin heeft vastgesteld, dan raken deze risico’s te vaak uit beeld en blijven daardoor bestaan. Dit vraagt om een goede balans tussen werken aan de hulpvraag en aanpakken van de veiligheidsrisico’s die Veilig Thuis heeft gezien.

 ‘Los van het plan met de veiligheidsdoelen van Veilig Thuis, hebben we onze eigen doelen lopen. Die doelen komen niet met elkaar overeen’.

Het gebruiken van instrumenten voor het gestructureerd inschatten van risico’s en onveiligheid kan beter. Als in het lokale netwerk geen gezamenlijke afspraken zijn over de inzet van risicotaxaties en de inhoudelijke duiding van scores en begrippen, ontstaat bij professionals een wisselend beeld over de veiligheidssituatie in een gezin en hoe hierbij te handelen.

Het gebruiken van een veiligheidsplan kan beter. Ook het betrekken van iedereen die een rol heeft bij het opstellen en uitvoeren van het veiligheidsplan en –afspraken en bij het gezamenlijk overleg hierover kan beter. Denk hierbij aan het gezin zelf, alle belangrijke (zorg)instanties en het sociale netwerk.

 ‘Wij zijn niet betrokken geweest bij het maken van het veiligheidsplan. Vooral de wens van de kinderen is niet meegenomen’.

Delen van risico’s, veiligheidsvoorwaarden en veiligheidsafspraken wordt onvoldoende gedaan. Niet alle betrokken instanties en professionals kennen de risico’s in een gezin, omdat de regisseur niet altijd de veiligheidsvoorwaarden en veiligheidsafspraken deelt. Hierdoor kennen zij niet allemaal de actuele veiligheidsrisico’s in een gezin en de afspraken over wat te doen bij (signalen van) onveiligheid.

'Bij de veiligheidsvoorwaarden is niet aangegeven welke het belangrijkst is om mijn kind weer te kunnen opvoeden. En er zijn ook geen afspraken gemaakt over de tijd waarin ze aangepakt moeten zijn. Dit maakt het voor mij en instanties onduidelijk waaraan wij nu precies werken als gezin en ik verlies het overzicht.'