Huisarts
Deze tijdlijn brengt het belang van informatie-uitwisseling in het sociaal domein in beeld. Vanuit het perspectief van de huisarts worden herkenbare afwegingen belicht.
Tijdlijn huisarts Huub de Jonge
-
Januari 2015
-
In januari 2015 heeft Dorien een afspraak met haar huisarts. Ze vertelt dat ze slecht slaapt en last heeft van angstbeelden. Op zijn vragen waar deze klachten vandaan komen, haalt ze aanvankelijk haar schouders op. Daarna zegt ze dat ze de laatste tijd regelmatig heftige ruzies heeft met haar man. Die gaan over geldproblemen en de opvoeding. Haar man is al een poos werkloos. De huisarts weet dat Dorien in het verleden voor vergelijkbare klachten onder behandeling is geweest. Hij besluit Dorien direct te verwijzen naar de ggz.
-
-
Augustus 2015
-
Dorien heeft na enkele maanden een vervolgafspraak met haar huisarts. Ze klaagt over een vastzittende verkoudheid en over vermoeidheid. Ze oogt wat nerveus. De huisarts leest in haar dossier dat ze nog steeds onder behandeling is bij de psycholoog. Op de vraag hoe het thuis gaat, geeft ze ontwijkende antwoorden. De huisarts informeert naar het welzijn van de kinderen. ‘Prima, hoor’, zegt Dorien. Schoorvoetend geeft ze toe dat het opvoeden van de kinderen haar zwaar valt. Ze zijn soms enorm dwars en snappen niet dat ze ook gewoon rust nodig heeft.
Op zijn voorstel het wijkteam om ondersteuning te vragen bij de opvoeding, reageert ze afwijzend. Na het gesprek belt de huisarts toch met het wijkteam om zijn zorgen over het gezin te bespreken.
Dillema
Kun je als professional zonder toestemming van de cliënt informatie ophalen bij en verstrekken aan andere professionals?
Wat kun je als professional doen? Lees de toelichting hieronder.
-
Bij zodanig ernstige zorgen over de veiligheid en gezondheid van Dorien of haar kinderen, is het van belang dat de huisarts zijn betrokkenheid registreert in de Verwijsindex Risicojongeren, zodat andere hulpverleners zien dat hij betrokken is bij het gezin. Vervolgens kan de huisarts voor advies contact opnemen met Veilig Thuis, dit kan anoniem, conform stap 2 van de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. In dat geval bespreekt hij zijn zorgen daarna met Dorien. Dit laatste is vooral van belang als hij op een goede manier betrokken wil blijven bij het gezin.
Bij een vermoeden van kindermishandeling zou hij (via de VIR) contact kunnen opnemen met professionals die al hulp of zorg aan het gezin bieden. Denk aan de jeugdarts, een andere huisarts, de gezinsvoogd, een leerkracht op school of de leidster van de kinderopvang. Hij kan dan zijn vermoeden toetsen en/of hulp onderling afstemmen. Ook hier is het weer belangrijk om de cliënt, in dit geval Dorien, hiervan op de hoogte te brengen.
Het is belangrijk je afwegingen gedegen te maken en te noteren. Dit geldt vooral in de situatie dat er geen toestemming is van de cliënt of zijn ouders of wettelijke vertegenwoordigers. Daarnaast dien je een aantal relevante zaken te noteren in het dossier. Het gaat erom:
- waarom de cliënt (geen) toestemming heeft gegeven;
- welke afweging heeft geleid tot het al dan niet verstrekken van informatie;
- of dit besproken is met een collega;
- aan wie de informatie is verstrekt;
- wat het doel en de noodzaak was;
- welke gegevens zijn verstrekt en of en op welke wijze de cliënt hierover is geïnformeerd.
Voor goede dossiervoering is sturing vanuit het management en kennis nodig.
Relevante documenten
Zie ook het stappenplan.
-
-
Juli 2016
-
Bijna een jaar later komt Dorien weer bij de huisarts, ditmaal met zoon Damian. Ze maakt zich zorgen over een pijnlijke plek op zijn rug. Bij het lichamelijk onderzoek van Damian valt het de huisarts op dat hij onder de blauwe plekken zit. Damian geeft weinig overtuigend aan dat hij van de trap is gevallen. De huisarts ziet in zijn dossier aantekeningen over ruzies thuis. Hij wil uit voorzorg melden bij Veilig Thuis en bespreekt dit met Dorien en Damian. Ook belt hij met de vader van Damian. De ouders willen niet dat hij meldt bij Veilig Thuis. De huisarts blijft zorgen houden na de gesprekken. Hij besluit na overleg met een collega toch een melding te doen bij Veilig Thuis.
Dillema
Welke informatie kun je als professional delen zonder toestemming? En op basis waarvan?
Wat kun je als professional doen? Lees de toelichting hieronder.
-
In deze casus heeft de huisarts de stappen van de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling gevolgd : hij heeft de signalen in kaart gebracht en in het dossier vastgelegd (stap 1), deze besproken met een collega (stap 2) en met de ouders en het kind zelf (stap 3). Hij maakt zich nog steeds zorgen over de veiligheid van Damian. Volgens hem is het nodig dat Veilig Thuis nader onderzoek doet naar de feitelijke situatie waarin de jongen en zijn zusje zich bevinden (stap 4). De huisarts wil daarom een melding doen bij Veilig Thuis (stap 5). Dit kan hij doen, ook zonder toestemming van de betrokkenen. Het is voldoende dat hij dit met hen heeft besproken. Hij mag zelfs besluiten dit (tijdelijk) achterwege te laten. Dat kan bijvoorbeeld bij vrees voor de veiligheid van de kinderen uit het gezin. Of als hij bang is dat hij hierdoor het gezin uit het oog verliest. Als hij besluit zijn vermoeden en de melding niet te bespreken, dan zoekt hij waar mogelijk naar een ander geschikt moment om de ouders en/of het kind alsnog in te lichten.
Het is belangrijk je afwegingen gedegen te maken en te noteren. Dit geldt vooral in de situatie dat er geen toestemming is van de cliënt of zijn ouders of wettelijke vertegenwoordigers. Daarnaast dien je een aantal relevante zaken te noteren in het dossier. Het gaat erom:
- waarom de cliënt (geen) toestemming heeft gegeven;
- welke afweging heeft geleid tot het al dan niet verstrekken van informatie;
- of dit besproken is met een collega;
- aan wie de informatie is verstrekt;
- wat het doel en de noodzaak was;
- welke gegevens zijn verstrekt en of en op welke wijze de cliënt hierover is geïnformeerd.
Voor goede dossiervoering is sturing vanuit het management en kennis nodig.
Relevante documenten
Zie ook het stappenplan.
-
-
December 2016
-
De huisarts ontvangt van de zorgverzekeraar het bericht dat Dorien en de kinderen zich bij een andere huisarts hebben ingeschreven en bij hem zijn uitgeschreven. Hij krijgt van Dorien geen toestemming om de dossiers van haar en de kinderen over te dragen aan de nieuwe huisarts. Van haar man Ricardo, die nog wel ingeschreven staat als patiënt, begrijpt hij dat Dorien op een onbekend adres is gaan wonen. De huisarts archiveert de patiëntdossiers.
Dilemma
Je cliënt verhuist en weigert de overdracht van zijn/haar dossier aan je collega.
Wat kun je als professional doen? Lees de toelichting hieronder.
-
Als een cliënt verhuist, heeft zijn huisarts de verantwoordelijkheid het dossier over te dragen aan de nieuwe huisarts. Geeft de cliënt hiervoor geen toestemming, dan is het de taak van de oude huisarts de cliënt te bewegen het dossier toch over te dragen. Daarbij moet de oude huisarts de cliënt wijzen op de mogelijk nadelige gevolgen van het niet overdragen van het dossier. Als de cliënt de overdracht blijft weigeren, kan de oude huisarts toch besluiten om bepaalde gegevens aan de nieuwe huisarts te verstrekken. Dat geldt alleen als de cliënt of het gezin concreet gevaar loopt of er een kans bestaat op schade aan hun gezondheid. En er een ‘conflict van plichten’ is. Een conflict van plichten ontstaat als er een spanningsveld is tussen de geheimhoudingsplicht en het belang om ernstige schade te voorkomen, de professional verkeert in gewetensnood. Het gaat dan bijvoorbeeld om vermoedens van kindermishandeling die, als ze bevestigd worden, om actie door de nieuwe huisarts vragen. Nu de oude huisarts in deze casus deze vermoedens heeft, is het verstandig dat hij toch bepaalde signalen van kindermishandeling deelt.
Vermoedt de huisarts een bedreiging in de ontwikkeling van Damian, dan kan hij (daarnaast) ook besluiten om zijn betrokkenheid in de landelijke Verwijsindex Risicojongeren (VIR) te registreren (regionaal kan de VIR een andere naam hebben zoals SiSa). Als dat gebeurt, komen partijen uit de nieuwe gemeente (zoals de nieuwe huisarts) bij zorgen over het gezin de melding tegen. Daar zijn waarschijnlijk al zorgen als een moeder met twee jonge kinderen ervoor kiest helemaal geen informatie over te dragen.
Relevante links
Zie ook het stappenplan.
-
-
Januari 2017
-
Dorien meldt zich bij een nieuwe huisarts in verband met een recept voor anti-conceptie. Bij dit eerste consult na de verhuizing geeft Dorien haar gezinssituatie door. Ze heeft twee kinderen, vader is uit beeld. Ze geeft in een gesprek aan dat ze niet wil dat haar oude dossier overgedragen wordt. Ze wil met een schone lei beginnen, zegt ze. Ze houdt voet bij stuk, ondanks een gemotiveerde uitleg van de nieuwe huisarts over het belang van deze informatie.
Dilemma
Wat kan een professional doen met nieuwe patiënten die weigeren hun dossiers over te dragen?
Wat kun je als professional doen? Lees de toelichting hieronder.
-
Op grond van de geldende richtlijnen heeft – bij een verhuizing van de cliënt – de oude huisarts de verantwoordelijkheid het dossier over te dragen aan de nieuwe. Als de cliënt hiervoor geen toestemming geeft, zal de oude huisarts de cliënt hiertoe moeten zien te bewegen. Daarbij dient hij te wijzen op de mogelijk nadelige gevolgen van het niet overdragen van het dossier. Als de cliënt de overdracht blijft weigeren, kan de oude huisarts toch besluiten om bepaalde gegevens aan de nieuwe huisarts te verstrekken. Dat geldt alleen voor situaties waarbij concreet gevaar of schade voor de gezondheid van de cliënt of het gezin bestaat. En er een ‘conflict van plichten’ is. Een conflict van plichten ontstaat als er een spanningsveld is tussen de geheimhoudingsplicht en het belang om ernstige schade te voorkomen, de professional verkeert in gewetensnood. Er is geen wettelijke grondslag om ‘zo maar’ informatie te delen met anderen. Het gaat dan bijvoorbeeld om vermoedens van kindermishandeling die, als ze bevestigd worden, om actie door de nieuwe huisarts vragen.
Overigens zullen – bij een goed gebruik van de landelijke Verwijs Index Risicojongeren (VIR) – partijen zoals de nieuwe huisarts en de nieuwe school bij zorgen over het gezin in de VIR de meldingen tegenkomen van hun collega’s uit de vorige gemeente. Bij de nieuwe huisarts valt het waarschijnlijk toch wel op als een moeder met twee jonge kinderen helemaal geen informatie wil over laten dragen.
Relevante links
KNMG overdracht patiëntendossiers
Verwijsindex risicojongerenZie ook het stappenplan.
-
