Gezinnen met geringe sociale redzaamheid
Gezinnen met een geringe sociale redzaamheid hebben moeite zich staande te houden in de maatschappij en zijn niet goed in staat adequate hulp te organiseren. Hierdoor zijn zij kwetsbaar. De samenwerkende inspecties besteedden in de periode 2012 - 2015 bijzondere aandacht aan de zorg voor gezinnen met een geringe sociale redzaamheid (GGSR).
Combinatie van problemen
Gezinnen met geringe sociale redzaamheid zijn kwetsbaar. Het gaat om gezinnen met een combinatie van problemen, bijvoorbeeld op het gebied van zorg, onderwijs, huisvesting, financiën en justitie. Deze kunnen in wisselende intensiteit en op wisselende momenten optreden. Dit brengt risico’s met zich mee voor de ontwikkeling van de kinderen die opgroeien in deze gezinnen, zeker als ze extra kwetsbaar zijn vanwege een licht verstandelijke beperking al dan niet in combinatie met gedragsproblemen. Het worden ook multiprobleem gezinnen genoemd.
Over het toezichtonderzoek
Toezicht Sociaal Domein ontwikkelde (destijds onder de naam Samenwerkend Toezicht Jeugd (STJ)) in 2012 een toetsingskader voor de beoordeling van verantwoorde zorg en ondersteuning aan gezinnen met geringe sociale redzaamheid. Het toetsingskader heeft betrekking op twee niveaus: het beleids- en het casusniveau. Op beleidsniveau werd getoetst of gemeenten en betrokken lokale partijen de zorg en ondersteuning voor GGSR toereikend hebben vormgegeven. Bij de toetsing op casusniveau werd de vraag beantwoord of er daadwerkelijk in de praktijk verantwoorde zorg en ondersteuning aan deze gezinnen wordt gegeven.
Het toezichtonderzoek 'GGSR 2013' bestond uit twee fases waarbij de eerste fase zich richtte op de toetsing op beleidsniveau en de tweede fase op de toetsing op casusniveau. Rondom de transitie van de jeugdhulp naar de gemeenten bezochten de jeugdinspecties de 21 gemeenten in 2015 opnieuw, om te bekijken hoe de verbeterpunten uit het eerdere onderzoek naar zorg en ondersteuning aan gezinnen met geringe sociale redzaamheid zijn opgepakt in het nieuwe stelsel.
Rapportage toezichtonderzoek
Vormgeving zorg en ondersteuning aan gezinnen met geringe sociale redzaamheid
Toezicht Sociaal Domein deed (destijds onder de naam Samenwerkend Toezicht Jeugd (STJ)) in de aanloop naar het nieuwe jeugdstelsel onderzoek in hoeverre gemeenten en andere betrokken organisaties klaar zijn voor de verantwoordelijkheid om verantwoorde zorg en ondersteuning te leveren aan gezinnen met problemen op meerdere leefgebieden.
STJ heeft dit gedaan door te onderzoeken hoe 21 (middel)grote gemeenten met hun netwerkpartners de zorg en ondersteuning hebben vormgegeven aan gezinnen met de meest complexe problemen (STJ noemt deze gezinnen ‘gezinnen met een geringe sociale redzaamheid’).
Op basis van het toezichtonderzoek constateert STJ dat in vrijwel alle 21 gemeenten die hebben deelgenomen aan het toezichtonderzoek, specifieke aandacht is voor deze gezinnen en actief wordt gewerkt aan of met een aanpak om de problemen van deze gezinnen beheersbaar te maken. Zij doen dit over het algemeen volgens de systematiek die in de nieuwe Jeugdwet beoogd wordt, te weten ‘1 gezin, 1 plan, 1 regisseur’. Daarnaast zien de samenwerkende inspecties vanuit het toezichtonderzoek een aantal risico's die het werken volgens dit principe en het leveren van de benodigde zorg en ondersteuning aan deze gezinnen kunnen ondermijnen. Een voorbeeld hiervan is het feit dat de doorzettingsmacht voor de regisseur en de nazorg voor deze gezinnen vaak niet geregeld zijn.
De belangrijkste bevindingen zijn:
- 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur is vrijwel overal uitgangspunt
- De aanpakken sluiten aan bij het gezin
- Zicht op gezinnen met complexe problematiek ontbreekt
- Voorwaarden 1G1P1R onvoldoende geregeld
- Beschikbaarheid zorg laat te wensen over
- Meer aandacht voor nazorg nodig
De samenwerkende jeugdinspecties zijn van mening dat de rapportage een goed beeld schetst van de stand van zaken rondom de zorg en ondersteuning van GGSR in de onderzochte gemeenten, en dat de aanbevelingen uit deze rapportage gemeenten en de andere betrokken organisaties verder kunnen helpen bij het leveren van verantwoorde zorg en ondersteuning aan de meest kwetsbare gezinnen.
De rapporten, factsheets en het toetsingskader kunt u vinden op via de kop Documenten bovenaan deze pagina.